Inleiding begroting 2023

Begroting 2023
Voor u liggen de Programmabegroting 2023, de Financiële begroting 2023 en de meerjarenramingen 2024-2026 (hierna genoemd de Begroting 2023) van de gemeente Boxtel. Dit is de tweede begroting op basis van het beleidsakkoord 2021-2026 'Samen aan de slag'.

De financiële positie van onze gemeente is ten opzichte van de vorige begroting 2022 flink verbeterd. Het doet ons deugd dat de begroting voor de komende jaren een positief resultaat laat zien. We zetten hiermee een belangrijke stap op weg naar een veerkrachtig Boxtel met de basis op orde.

Hogere algemene uitkering Gemeentefonds
Kort gezegd zien we tot en met 2025 forse positieve begrotingssaldi. Die ontstaan met name door een hogere algemene uitkering vanuit het Gemeentefonds. Het jaar 2026 geeft echter een ander beeld. In dat jaar krijgen we als gemeente alsnog te maken met de eerder opgeschorte opschalingskorting. Ook is er sprake van een negatieve ontwikkeling van het accres. Beide ontwikkelingen hebben een negatief effect op onze structurele inkomsten. In 2026 krijgen we € 5,1 miljoen minder aan inkomsten vanuit het Rijk. Dit is ook de belangrijkste reden van het tekort in de laatste jaarschijf na vaststelling van de begroting 2023 inclusief een aantal recente ontwikkelingen.

Boxtel is niet de enige gemeente die met dit probleem te maken krijgt. Alle Nederlandse gemeenten zien hun inkomsten uit het gemeentefonds in 2026 fors dalen. De VNG voert daarom namens de gemeenten overleg met het Kabinet om te komen tot een oplossing. Op het moment dat deze begroting gemaakt werd, moest dat overleg nog plaatsvinden. De uitkomsten ervan hebben we dus ook niet kunnen meenemen in onze Begroting 2023.

Verschil met Begroting 2022
Het verschil met de Begroting 2022 is het gevolg van een aantal ontwikkelingen:

• De jaarrekening 2021 kon worden afgesloten met een netto resultaat van € 2,5 miljoen ten gunste van onze vermogenspositie.
• In tegenstelling tot eerdere berichten uit Den Haag, blijkt onze gemeente geen nadeel-, maar een voordeelgemeente te zijn in de herverdeling van het gemeentefonds. Dit betekent geen jaarlijks nadeel van € 320.000, maar een structureel positief effect op de begroting van € 1,1 miljoen.
• De gemeentefondsuitkeringen in de jaren tot en met 2025 ontwikkelen zich positief met name vanwege een opwaarts accres en de opgeschorte opschalingskorting.
• In november 2021 is het kerntakendekkingsplan vastgesteld. Met de oplopende taakstelling van ruim € 4,5 miljoen kon een sluitende meerjarenbegroting gerealiseerd worden.

Zoals in de Kadernota 2023 is toegelicht heeft dit financieel perspectief het mogelijk gemaakt om zonder bijkomende dekkingsmaatregelen budget in te zetten voor structureel nieuw beleid.
De begrotingssaldi tot en met 2025 geven mogelijkheden om middelen beschikbaar te stellen voor een aantal recente ontwikkelingen.

Overzicht begrotingssaldo begroting 2023 inclusief recente ontwikkelingen
Samenvattend zien we de volgende ontwikkeling van het begrotingssaldo vanaf de vorige begroting:

Toelichting recente ontwikkelingen meegenomen in begroting 2023

Maatregelen die niet behaald gaan worden

• Product Beheer Openbare Ruimte
  De beoogde bezuiniging om onverharde paden en zandwegen uiterlijk in 2024 te verkopen en aan de openbaarheid te onttrekken loopt vertraging op door gebrek aan potentiële kopers (terreinbeherende instanties). Door de ingeboekte bezuinigingen terug te draaien waarborgen we met het continueren van regulier beheer de veiligheid
• Beheersbudgetten EVZ’s korten
  De korting van de beheerbudgetten ecologische verbindingszonen wordt gerealiseerd door de verkoop van te onderhouden arealen. De verkoop en daarmee de bezuiniging wordt vóór 2024 niet gehaald. Tot dat moment zal de gemeente het regulier onderhoud verzorgen.

Nieuwe kostenposten

• Energiekosten Dommelbad
  Als gevolg van de gestegen gas- en elektriciteitsprijzen, stijgen de energiekosten van het Dommelbad. De gemeente is vanuit de exploitatieovereenkomst met de exploitant contractueel verplicht een exorbitante stijging van de gasprijzen te vergoeden aan de exploitant. Hierbij dient te worden vermeld dat door de grote schommelingen van de gasprijs de energiekosten zich moeilijk laten voorspellen.
• Voorbereidingsbudget Willibrordusschool
  In 2023 zal de voorbereiding van de bouw van de Willibrordusschool plaatsvinden. Deze voorbereiding bestaat uit diverse onderdelen waaronder: planvorming, eerste ontwerp van de school, onderzoek voor de vergunningaanvraag en een kostencalculatie. Deze voorbereiding leidt tot een raadsvoorstel waarin een aanvraag zal worden gedaan voor een investeringskrediet.
• Aanpassingen openbare ruimte, meerwerk Fixieapp
  Vanuit het budget voor kleine verkeerskundige aanpassingen worden meldingen uit de app Fixi opgelost. Sommige meldingen vragen om een grotere aanpassing. Door het tijdelijk ophogen van het beschikbare bedrag ontstaat hier ruimte voor en wordt de veiligheid van met name de langzaam verkeersdeelnemers verhoogd en de leefbaarheid van de totale woonomgeving vergroot. Voorbeelden zijn het aanpassen of aanbrengen van oversteekplaatsen, drempels, ontbrekende schakels voet- en fietspaden, verkeersremmers en andere inrichtingsmaatregelen.
• Verruimen openingstijden fietsenstalling station
  De gemeenteraad heeft verzocht om de stallingsvoorzieningen bij het station te verbeteren en daarmee het gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren. Toename van openbaar vervoer is goed voor mens, milieu, bereikbaarheid en leefbaarheid.
• Mobiliteitstransitie
  Niet alleen de aanleg en inrichting van verkeersinfrastructuur zorgt voor een goede en veilige verkeersafwikkeling. In een verbrede strategische integrale aanpak spelen ook de mentaliteit en het gedrag een belangrijke rol. In overleg met scholen en bedrijven kan invloed worden uitgeoefend op het mobiliteitsgedrag en kan de keuze voor meer milieuvriendelijke vervoerswijzen worden beïnvloed.
• Onderhoud Keulsebaan
  De capaciteitsverruiming van de Keulsebaan loopt door vernietiging van het bestemmingsplan vertraging op. Dit betekent dat er extra onderhoud nodig is om de huidige weg langer op kwaliteit te houden.
• Opwaardering onderhoud invalswegen Boxtel
  De invalswegen en rotondes leveren een bijdrage aan de beleving van onze inwoners en bezoekers. Het huidige onderhoudsniveau sluit onvoldoende aan bij het gewenste kwaliteitsniveau. Wij zetten in op het klimaatvriendelijk verbeteren van de inrichting van bermen inclusief het bijbehorende onderhoud. Wij denken daarbij aan het aanbrengen van bloembollen, vaste planten, grassen, solitaire meerstammige struiken en bloemenmengsels.
• Uitvoeringsbudget ouderenagenda
  In Boxtel wonen veel ouderen waarvoor er nu en later vraagstukken spelen op het terrein van wonen, welzijn, zorg, gezondheid, inkomen en veiligheid. Boxtel wil met deze vraagstukken aan de slag. De gemeente kan dit niet alleen en zoekt hiervoor nadrukkelijk de samenwerking met vrijwillige en professionele netwerkpartners om uitvoering te geven aan de ambitie: In Boxtel heb je een goede oude dag! Per 15 april zijn er twee projectleiders in deeltijd aangesteld om de ouderenagenda vorm te geven. De projectleiders beschikken niet over een budget om projecten aan te kunnen jagen en uit te voeren. Hiervoor zijn zij afhankelijk van de inzet van het bestaande budget ouderenagenda wat onder het beheer van het Sociaal Domein valt. Dit budget wordt al besteed aan bestaande goede initiatieven en hierdoor blijft er dus weinig over om te investeren in het verder ontwikkelen en uitvoeren van de Ouderenagenda zoals gewenst conform het eerder vastgestelde beleid.

Noodzakelijke maatschappelijke opgaven

• De begroting biedt in de jaren 2024 en 2025 mogelijkheden om incidentele ruimte vrij te houden voor dan actuele en noodzakelijke maatschappelijke opgaven. Een nadere invulling van deze ruimte zal de komende jaren worden betrokken bij de kadernota’s en begrotingen van de betreffende jaren. Verschillende maatschappelijke opgaven zoals armoedebestrijding, vluchtelingenopvang, onderwijshuisvesting, stikstofproblematiek en energievraagstukken komen op ons af maar zijn nog te onzeker om daar nu een nadere duiding aan te geven. Zo nodig biedt het ruimte voor lokale maatschappelijke opgaven zoals de woningbouwopgave, het verbeteren van de verkeersinfrastructuur en het in stand houden van de sportfaciliteiten binnen onze gemeente.

Veerkrachtig Boxtel met basis op orde
Met uitzondering van 2026 is voor alle jaren sprake van een sluitende begroting. Ook als we hierbij de incidentele baten en lasten niet meerekenen. Daarmee staan we er beter voor dan een jaar geleden, toen we nog een kerntakendiscussie met uw raad voerden. De maatregelen die uw raad in dat kader heeft vastgesteld, moeten we wel uitvoeren om ook daadwerkelijk een sluitende begroting te houden en de basis op orde te krijgen. Daarmee doen we wat uw raad heeft vastgesteld in de kerntakendiscussie: Wij werken aan een veerkrachtig Boxtel waarbij wij zorgen dat de basis op orde is. Zo kunnen wij groeien naar een sociaal duurzame groene gemeente waar het goed wonen, werken en leven is.  

Werk aan de winkel
Ondanks het positieve financiële perspectief zien we ook de nodige financiële en inhoudelijke uitdagingen op ons afkomen. Zeker als we hierbij het negatieve begrotingssaldo van 2026 in ogenschouw nemen zal het niet eenvoudig zijn om alle nieuwe ontwikkelingen op te vangen. Er is namelijk ook voor de komende jaren genoeg werk aan de winkel in onze gemeente. We werken aan een veerkrachtig Boxtel tegen de achtergrond van nationale en internationale problemen op het gebied van stikstof, huisvesting, vluchtelingen, vergrijzing en klimaat.

Ook de hoge inflatie van inmiddels 12% zal ongetwijfeld negatieve invloed hebben op het uiteindelijke jaarresultaat. De explosief gestegen kosten van bouwmaterialen gaan bijvoorbeeld gevolgen hebben voor beheer en onderhoud van ons vastgoed en de openbare ruimte. En zo zullen we op meer vlakken te maken krijgen met de effecten van de huidige inflatie. Op dit moment zijn die effecten nog niet meegenomen in de begrotingscijfers, omdat op het moment van schrijven van deze begroting nog niet duidelijk is met welke maatregelen het Rijk gaat komen ter compensatie. We vinden het echter wel verstandig voldoende middelen achter de hand te houden om tegenvallers op te kunnen vangen.

Vertrouwen en positieve blik
Al met al kijken we met vertrouwen en een positieve blik vooruit. Zoals we al in ons beleidsakkoord schreven: "Samen gaan we vol vertrouwen op zoek naar nieuwe wegen om de toekomst in Boxtel goed en ook duurzaam in te kleuren. Nee, we gooien niet alles overboord; het goede behouden we natuurlijk. Maar we gaan ook op zoek naar verbetering en - indien nodig en gewenst - bewandelen we samen nieuwe wegen."
Kortom: ook in 2023 gaan we weer samen met inwoners, ondernemers, maatschappelijke instellingen en niet te vergeten onze gemeenteraad, de uitdaging aan om Boxtel steeds een beetje beter te maken. We pakken graag samen de handschoen op in Esch, Lennisheuvel, Liempde en Boxtel. Samen aan de slag!

Burgemeester en wethouders van Boxtel